کامران افشار نادری
در میان نسل جوان ایران، توجه به تصاویر ساخته‌نشده و فتوژنیک معماران افراطی اروپایی بیشتر است و بیم آن می‌رود که عده‌ای به جای تقویت قدرت تخیل، دامنه خیال‌بافی‌های خود را گسترش دهند. چیزی که فقدان آن سخت احساس می‌شود، فلسفه یا تجارب انتزاعی ترسیمی نیست، بلکه مطالعه فضاهای عینی زندگی و ساختار فیزیکی فرم معماری است.
در میان دانشجویان و معماران جوان، پروژه‌های ماکتی مرسوم هستند، یعنی ساختمان‌هایی که به‌گونه‌ای طراحی شده‌اند که گویی قرار است از مقوا یا ورقه‌های چوبی ساخته شوند. تکنولوژی، مصالح و بافت‌ها هیچ نقش مؤثر و مثبتی در این معماری ایفا نمی‌کنند و تمایزی بین اجزاء مختلف و فضاها، از نظر کیفی و ساختاری وجود ندارد.
در محیط دانشگاه‌ها، طبیعتاً به دلیل فقدان بحث‌های جدی نظری یا تجربیات عینی در زمینه شناخت تکنولوژی و مصالح از دیدگاه بیان هنری، دانشجویان بیشتر به سبک‌هایی چون فولدینگ و دیکانستراکتیویسم متمایل شده‌اند. نیاز به تأثیرگذاری و لذت‌بردن از بازی با فرم‌های عجیب و غریب ـ که خصوصاً در ترسیمات سه‌بعدی و رنگی کامپیوتری جذاب‌تر جلوه می‌کنند ـ به پیدایش نوعی معماری تخیلی در دانشگاه‌ها انجامیده است که اگرچه دارای جنبه‌های مثبتی نیز هست، لیکن هیچ‌گونه مسیری را برای فعالیت حرفه‌ای آنها پس از دانشگاه باز نمی‌کند. البته منظور این نیست که دانشگاه‌ها به مدارس حرفه‌ای تبدیل شوند، چرا که یک فارغ‌التحصیل آشنا به روش علمی و دارای قدرت شناخت می‌تواند به سرعت به یک حرفه‌ای قابل تبدیل شود، لیکن یک حرفه‌ای ممکن است تا آخر عمر نتواند صاحب شناخت و روش شود. نکته‌ای که اهمیت دارد، درگیرشدن با نکات اصلی و واقعی معماری، در ضمن پرورش قوای تخیل و ذوق هنری در دانشگاه‌هاست.
در هر حال مسلماً این گرایش‌ها ـ به رغم نقاط ضعف بیان‌شده در بالا ـ بر کارهای محافظه‌کارانه و قراردادی دانشجویانی که به پیروی از بعضی اساتید خود، به پروژه‌های «پست‌مدرن ـ ایرانی» سطحی می‌پردازند، ارجح‌اند. در میان پروژه‌های معماران و دانشجویان جوان، طراحی های خوبی دیده می‌شود که اگرچه تا حد زیادی اسیر فرمالیسم و تقلید از گرایش‌های افراطی معماری امروز جهان ـ فولدینگ، دیکانسترکشن، … ـ هستند، لیکن به دلیل شجاعت، تناسبات صحیح، رابطه صحیح بین کل و جزء، فرم و ابعاد و سلیقه خوب در خور تحسین‌اند و حکایت از پیدایش نسلی جدید دارند که با اینکه هنوز با مشکلاتی فراوان در سر راه خود روبروست، اما می‌تواند دوره خود را در معماری متمایز سازد و راهی به سوی آینده باز کند.
نویسنده : مسعود زمانیها
با معمار نمونه همراه باشید
عالی بود